Zakupoholizm, zwany również szopoholizmem, kupnoholizmem, kompulsywnym zakupem, jest zaburzeniem kontroli impulsów, które polega na niekontrolowanym, kompulsywnym kupowaniu. Osoby uzależnione od zakupów odczuwają nieodpartą potrzebę kupowania, nawet jeśli nie mają na to pieniędzy lub nie potrzebują kupowanych przedmiotów. Zakupoholizm może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i materialnego osoby uzależnionej. Choć zakupy są integralną częścią życia codziennego, dla niektórych mogą stać się obsesyjnym nawykiem prowadzącym do poważnych konsekwencji zdrowotnych, finansowych i społecznych. Zakupoholizm dotyczy najczęściej osoby wykształcone i głównie kobiety (około 80% przypadków). Nałóg często słabnie z wiekiem bo osoby starsze częściej akceptują siebie i zmieniają się priorytety.

Przyczyny zakupoholizmu

Zakupoholizm często jest wynikiem próby radzenia sobie ze stresem, niskim poczuciem własnej wartości lub uczuciami samotności. Zakupy mogą dostarczać chwilowego poczucia euforii, ale w długim terminie prowadzą do poczucia winy i frustracji. Badania wskazują, że większość uzależnionych w dzieciństwie doświadczyła przemocy lub chłodu emocjonalnego ze strony rodziców.

source

(źródło: To Buy or Not to Buy: Why We Overshop and How to Stop)

Przyczyny zakupoholizmu nie są do końca poznane, ale uważa się, że na rozwój tego zaburzenia mogą wpływać następujące czynniki:

• Doświadczenie w dzieciństwie. Osoby, które w dzieciństwie doświadczyły zaniedbania, przemocy lub innych trudnych sytuacji, mogą być bardziej narażone na rozwój zakupoholizmu.
• Inne uzależnienia. Osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych są bardziej narażone na rozwój zakupoholizmu.
• Zaburzenia psychiczne. Zakupoholizm może współwystępować z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy zaburzenia osobowości.

Objawy zakupoholizmu

Osoby cierpiące na zakupoholizm często kupują rzeczy, których nie potrzebują i na które nie stać. Mogą mieć problemy z kontrolą swoich wydatków, a ich zakupy mogą wpływać na ich zdolność do opłacania rachunków czy zaspokajania innych podstawowych potrzeb. Często ukrywają swoje zakupy przed rodziną i przyjaciółmi, a także mają problemy z zaciąganiem długów.

• Niekontrolowane zakupy: Osoba uzależniona od zakupów może nie być w stanie kontrolować impulsu do kupowania przedmiotów, nawet jeśli nie są one jej potrzebne.
• Obsesyjne myśli o zakupach: Ciągłe myślenie o zakupach, planowanie kolejnych wydatków i stałe przeglądanie sklepów online lub stacjonarnych a po zakupach poczucie winy.
• Problemy finansowe: Osoby uzależnione od zakupów często wydają więcej niż mogą sobie pozwolić, gromadzą długi i mają trudności z opłaceniem rachunków.
• Ukrywanie zakupów: Próba ukrycia zakupów przed innymi lub zakamuflowanie prawdziwej skali problemu oraz okłamywanie bliskich by ukryć zakupy i chęć kolejnych.
• Zaniedbywanie innych obowiązków: Utrata zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami na rzecz zakupów, co prowadzi do zaniedbywania innych ważnych aspektów życia. Poświęcanie coraz więcej czasu na przeglądanie ofert, gazet i stron internetowych

Konsekwencje zakupoholizmu

Zakupoholizm może prowadzić do wielu szkodliwych skutków zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego. Problemy finansowe, stres, depresja, poczucie winy, a także kłopoty w relacjach interpersonalnych mogą być częstymi towarzyszami osób borykających się z tym problemem.

Jednak nie tylko jednostka cierpi z powodu zakupoholizmu. Całe rodziny i relacje społeczne mogą zostać poważnie nadszarpnięte z powodu tej uzależniającej przypadłości. Rodziny mogą doświadczać problemów finansowych, zaś relacje mogą ulec osłabieniu lub zerwaniu z powodu trudności wynikających z tego uzależnienia. Zakupoholizm może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i materialnego osoby uzależnionej. Do najczęstszych konsekwencji zakupoholizmu należą:

• Problemy finansowe
• Długi
• Utrata pracy
• Zagrożenie wykluczeniem społecznym
• Problemy w relacjach z bliskimi
• Zaburzenia psychiczne

Jak sobie radzić z zakupoholizmem?

Istnieje kilka sposobów radzenia sobie z zakupoholizmem. Wiele osób potrzebuje wsparcia psychologicznego i terapeutycznego, aby zidentyfikować przyczyny swojego uzależnienia i nauczyć się kontrolować swoje zachowania zakupowe. Terapia poznawczo-behawioralna może pomóc w zmianie myślenia i zachowania związanych z zakupami.

Ponadto, wsparcie grupy wsparcia  takiej jak Anonimowi Dłużnicy,, wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół, a także rozwijanie zdrowych mechanizmów radzenia sobie ze stresem mogą również być kluczowe dla osiągnięcia poprawy. Leczenie zakupoholizmu może być trudne i wymaga specjalistycznej pomocy. Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć problem z zakupoholizmem, warto podjąć następujące kroki:

• Szukaj pomocy u specjalisty. Terapeuta pomoże Ci zrozumieć przyczyny Twojego uzależnienia i opracować plan leczenia.
• Zidentyfikuj czynniki, które wyzwalają u Ciebie potrzebę kupowania. Kiedy już poznasz te czynniki, będziesz mógł unikać sytuacji, które mogą doprowadzić do zakupów impulsywnych.
• Ustal budżet i zaplanuj swoje zakupy. Dzięki temu będziesz mieć większą kontrolę nad swoimi wydatkami.
• Znajdź inne sposoby radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami. Zamiast kupować, znajdź inne sposoby na poprawę swojego samopoczucia, takie jak ćwiczenia fizyczne, spędzanie czasu z bliskimi lub uprawianie hobby.

Pamiętaj, że zakupoholizm to choroba, ale można z niej wyjść. Podjęcie odpowiednich kroków i uzyskanie fachowej pomocy może pomóc Ci odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Jeżeli podejrzewasz, że Twoja rozrzutność to już zakupoholizm to możesz poszukać pomocy lub przeczytać książkę: Zakupoholizm. Jak samodzielnie uwolnić się od przymusu kupowania Autor: Katarzyna Kucewicz w której znajdziesz więcej informacji dotyczących swojej autodiagnozy.